外国人介護人材が直面する“見えない不安”——在留資格更新という壁

【末尾に中国語、タイ語、英語の翻訳文を挿入しております】
文末附有中文、泰文和英文翻译
ส่วนท้ายมีการแปลเป็นภาษาจีน ภาษาไทย และภาษาอังกฤษ
Translations in Chinese, Thai, and English are provided at the end.

【Well Aging Thailand Live0410】振り返りレポート
外国人介護人材が直面する“見えない不安”——在留資格更新という壁
今回は、2025年4月10日に配信された「Well Aging Thailand Live」の内容から、外国人介護人材のリアルな悩みに迫ります。

今回の主役は、タイから来日して介護の仕事に従事しているベルさん。

テーマは「在留資格更新」という、日本人には見えにくいけれど当事者にはとても大きな不安です。

大きな地震と、心の揺れ
ライブの冒頭では、Pornchaiさんによるバンコクで起きた地震の体験が語られました。日本での留学経験もある彼にとって、タイでの揺れはこれまでにない衝撃だったそう。
特にタイは耐震設計が進んでいない建物が多いため、避難行動や備蓄の重要性を改めて痛感したという話が印象的でした。

この話は「目に見えない危機」への備えとしても象徴的でした。そしてその後に続いた話題が、まさに“外国人介護人材の不安”という、日常に潜むもう一つの地震のような問題だったのです。

「ビザ」——それは仕事と人生を左右するキーワード
ベルさんは来日して今年で3年目。在留資格は特定技能、滋賀県の介護施設で働いています。」

日本語も話せるし、介護の現場でも頼れる存在です。
しかし、彼女が今抱える最大の悩みは「在留資格」、いわゆる“ビザ”の更新。

「来年も日本にいられるのか？」
「介護福祉士に合格しなければ帰国なのか？」

そうした不安が、日々の仕事の背景に常にあるのです。特定技能ビザは基本的に1年ごとの更新。
合格すれば5年の延長や介護福祉士資格での在留が可能になりますが、そこに至るまでの壁がとても高い。

特に日本語の試験の難易度や、合格率の低さ（外国人は約30％）は、現場で実力を発揮していても不合格という現実を突きつけてくるのです。

「頑張ってるのに、なぜ不安？」——現場とのギャップ
印象的だったのは、ベルさんがこう語ったことです。

「仕事では利用者さんと十分にコミュニケーションもとれてる。だけど試験では日本語の読み取りが壁になる。」

現場では高く評価され、利用者との信頼関係も築けている。それでも「合格しないと帰国」という制度上のルールが、現実の努力や実績を無視して突きつけられる。このギャップに、どれだけの外国人が不安を抱えているのでしょうか。

「個人の問題じゃない」——施設・国・制度への問いかけ
この問題は決してベルさん個人の悩みにとどまりません。施設にとっても「できるだけ長く働いてもらいたい」という願いがあります。

しかし今の制度は、5年経って介護福祉士資格を取れなければ“自動的に終了”という構造。

だからこそ、こうした声が制度設計に反映される必要があるのです。

Pornchaiさんも提案しました。

「資格取得が難しい人のために“80点の仕事”を担えるポジションを用意してはどうか？」

「実務者研修で止まっていても、現場で十分に活躍できる」「日本語は話せなくても介護の質に問題はない」——そんな人材をどう活かしていくかは、日本全体の課題でもあります。

「応援」ではなく「仕組み」を
「頑張ってね」と声をかけることと、「合格できる仕組みを作る」ことはまったく別です。

ベルさんのように真剣に日本で働き続けたいと願う人に、職場ができることは何か？

それは「励まし」ではなく、学習支援の時間を設けること、教材を用意すること、合格までの道のりを一緒に歩むこと。

試験に落ちたら終わり、という制度が続くならば、「努力しても報われない」という失望感が広がり、人材流出につながってしまいます。

日本が外国人介護人材に問われていること
ライブの最後、私の考え方をまとめました。

「これは“甘やかし”の話じゃない。外国人を切り捨てる制度は、結果として“日本の損失”になる。」

今、日本の介護現場を支えている多くの外国人たち。その人たちが5年で去っていくならば、それまでの教育・訓練の投資はゼロになってしまいます。逆に、長く働けるような制度に転換すれば、彼らはもっと大きな戦力になり得るのです。

介護福祉士を目指すことはもちろん大切ですが、「目指す道」だけではなく、「続ける道」も制度として用意すべきではないでしょうか。

次回のライブでは、ベルさんからの続報、そして他国出身の介護人材の声も聞けるそうです。引き続き注目していきたいと思います。

↓↓↓詳細はYoutubeからご視聴ください

↓↓↓การแปลภาษาไทย（タイ語翻訳）

【Well Aging Thailand Live0410】
รายงานย้อนกลับ

ความกังวลของบุคลากรต่างชาติในงานดูแลผู้สูงอายุ:
ความไม่แน่นอนจากการต่ออายุวีซ่า

“ความกังวลที่มองไม่เห็น” ของบุคลากรดูแลผู้สูงอายุจากต่างประเทศ – กำแพงของการต่ออายุวีซ่า
ครั้งนี้ เราจะมานำเสนอปัญหาที่แท้จริงของบุคลากรต่างชาติในวงการดูแลผู้สูงอายุ ผ่านเนื้อหาจากรายการ “Well Aging Thailand Live” ที่ออกอากาศเมื่อวันที่ 10 เมษายน 2025

ผู้ที่มีบทบาทสำคัญในครั้งนี้คือคุณเบลล์ ผู้ซึ่งเดินทางมาจากประเทศไทยและทำงานในสถานดูแลผู้สูงอายุในประเทศญี่ปุ่น

หัวข้อหลักคือ “การต่ออายุวีซ่า” ซึ่งเป็นความกังวลที่แม้คนญี่ปุ่นอาจมองไม่เห็น แต่สำหรับเจ้าตัวนั้นเป็นเรื่องใหญ่ที่กระทบต่อชีวิตโดยตรง

แผ่นดินไหวครั้งใหญ่ และแรงสั่นสะเทือนในใจ
ช่วงต้นของรายการ คุณพรชัยได้เล่าประสบการณ์เกี่ยวกับเหตุการณ์แผ่นดินไหวในกรุงเทพฯ ซึ่งถือเป็นครั้งแรกในชีวิตที่รู้สึกถึงแรงสั่นสะเทือนอย่างรุนแรง
โดยเฉพาะในประเทศไทยซึ่งยังไม่มีการออกแบบอาคารให้ต้านทานแผ่นดินไหวอย่างจริงจัง เรื่องนี้จึงทำให้เห็นความสำคัญของการเตรียมพร้อมและการสะสมเสบียงอย่างชัดเจน

เหตุการณ์นี้เปรียบเสมือนการเตือนถึง “ภัยพิบัติที่มองไม่เห็น” และหัวข้อถัดไปในรายการก็คือ “ความกังวลที่มองไม่เห็น” ของบุคลากรต่างชาติในญี่ปุ่น นั่นคือเรื่องของวีซ่า

“วีซ่า” คำที่กำหนดทั้งอาชีพและชีวิต
คุณเบลล์อยู่ญี่ปุ่นมา 3 ปีแล้ว ภายใต้วีซ่าประเภท “ทักษะเฉพาะทาง” และปัจจุบันทำงานในสถานดูแลผู้สูงอายุที่จังหวัดชิงะ
เธอพูดภาษาญี่ปุ่นได้ดี และได้รับความไว้วางใจจากผู้ใช้บริการ แต่สิ่งที่เป็นความกังวลที่สุดในตอนนี้คือ “การต่ออายุวีซ่า”

“ปีหน้าจะยังอยู่ในญี่ปุ่นได้ไหม?”
“ถ้าไม่ผ่านการสอบเป็นผู้ดูแลผู้สูงอายุ จะต้องกลับประเทศไหม?”

ความไม่แน่นอนนี้อยู่เบื้องหลังการทำงานของเธอทุกวัน
แม้ว่าหากสอบผ่านจะสามารถต่อวีซ่าได้ถึง 5 ปี และได้รับสถานะผู้ดูแลผู้สูงอายุเต็มตัว แต่เส้นทางไปถึงจุดนั้นกลับเต็มไปด้วยอุปสรรค โดยเฉพาะความยากของการสอบภาษาญี่ปุ่น และอัตราการผ่านที่ต่ำ (ประมาณ 30% สำหรับชาวต่างชาติ) ทำให้แม้จะทำงานได้ดีในสถานที่จริง แต่ก็อาจสอบไม่ผ่านได้

“ทั้งที่พยายามแล้ว ทำไมยังรู้สึกไม่มั่นคง?” – ช่องว่างระหว่างความเป็นจริงกับระบบ
คำพูดของคุณเบลล์ที่น่าประทับใจคือ:

“ฉันสามารถสื่อสารกับผู้ใช้งานได้ดีในการทำงาน แต่การสอบกลับลำบากเพราะต้องอ่านภาษาญี่ปุ่นในเวลาจำกัด”

แม้จะได้รับการยอมรับจากสถานที่ทำงานและผู้ใช้งาน แต่ระบบกลับบังคับว่าหากสอบไม่ผ่านก็ต้องกลับประเทศ ความขัดแย้งนี้สร้างความไม่มั่นคงให้กับแรงงานต่างชาติจำนวนมาก

“ไม่ใช่แค่ปัญหาส่วนบุคคล” – คำถามต่อองค์กร รัฐ และระบบ
ไม่ใช่แค่คุณเบลล์ที่รู้สึกกังวล
สถานประกอบการเองก็ต้องการให้พนักงานที่ไว้ใจได้อยู่กับองค์กรให้นานที่สุด

แต่ระบบปัจจุบันกลับวางไว้ว่า “ถ้าไม่สอบผ่านใน 5 ปี ก็ต้องออกจากญี่ปุ่น”

คุณพรชัยจึงเสนอว่า:

“ควรมีตำแหน่งงานสำหรับคนที่สอบไม่ผ่านแต่ยังสามารถทำงานได้ดี เช่น งานที่ได้ 80 คะแนนจาก 100”

แม้จะไม่ได้สอบผ่าน แต่หากสามารถทำงานในสถานที่จริงได้ดี ก็ควรมีทางเลือกให้คนเหล่านั้นสามารถอยู่ต่อและพัฒนาตนเองต่อไปได้ นี่เป็นประเด็นสำคัญระดับประเทศ

ไม่ใช่แค่ “กำลังใจ” แต่ต้องมี “ระบบสนับสนุน”
การพูดว่า “สู้ๆ นะ” กับการสร้างระบบเพื่อให้สอบผ่านได้ คือคนละเรื่องกัน

สิ่งที่องค์กรสามารถทำได้เพื่อสนับสนุนผู้ที่ต้องการอยู่และทำงานอย่างจริงจังในญี่ปุ่น คือ

จัดสรรเวลาสำหรับการเรียน
จัดหาเอกสารประกอบการเรียน
สร้างสภาพแวดล้อมที่ช่วยให้สอบผ่านได้
ถ้าระบบยังเป็นแบบเดิมที่ “สอบตก = ต้องออก” ความรู้สึกว่า “พยายามไปก็ไม่มีประโยชน์” จะทำให้บุคลากรที่มีศักยภาพหายไปจากวงการอย่างน่าเสียดาย

สิ่งที่ญี่ปุ่นควรถามตัวเองเกี่ยวกับแรงงานดูแลผู้สูงอายุจากต่างชาติ
ในช่วงท้ายของรายการ ข้าพเจ้าได้กล่าวสรุปแนวคิดของตนไว้ว่า:

“นี่ไม่ใช่เรื่องของการตามใจ แต่ระบบที่ผลักไสชาวต่างชาติออกจากประเทศจะกลายเป็น ‘ความสูญเสียของญี่ปุ่น’ เอง”

ตอนนี้ญี่ปุ่นมีชาวต่างชาติจำนวนมากที่ช่วยขับเคลื่อนงานดูแลผู้สูงอายุ หากคนเหล่านี้ต้องออกจากญี่ปุ่นในเวลา 5 ปี การลงทุนด้านการฝึกอบรมและความไว้วางใจที่สร้างมาทั้งหมดก็จะสูญเปล่า
ในทางกลับกัน หากเปลี่ยนระบบให้สามารถทำงานได้อย่างยั่งยืน คนเหล่านี้จะกลายเป็น “ทรัพยากร” ที่ทรงคุณค่ามากขึ้น

แน่นอนว่าการมุ่งเป้าสอบผ่านเป็นผู้ดูแลผู้สูงอายุเป็นสิ่งสำคัญ
แต่ระบบควรมีทางเลือก “เพื่ออยู่ต่อได้” ไม่ใช่แค่ “เพื่อสอบผ่านเท่านั้น”

ในรายการครั้งหน้า
เราจะได้รับฟังข่าวสารต่อจากคุณเบลล์ และเสียงของบุคลากรจากชาติอื่น ๆ ด้วย
ขอเชิญติดตามต่อไปครับ

[วิดีโอแนะนำ]
「ความกังวลของบุคลากรต่างชาติในงานดูแลผู้สูงอายุ:
ความไม่แน่นอนจากการต่ออายุวีซ่า」
https://www.youtube.com/watch?v=lV5fOFFWgjU

↓↓↓English Translation（英語翻訳）

【Well Aging Thailand Live0410】
Reflection Report

Concerns of Foreign Care Workers:
The Anxiety Around Visa Renewal

The “Invisible Anxiety” Faced by Foreign Caregivers – The Wall of Visa Renewal
In this article, we dive into the real concerns of foreign care workers based on the content of the “Well Aging Thailand Live” broadcast on April 10, 2025.

Our featured guest is Bell, a care worker from Thailand who is currently working in Japan.

The theme is “Visa Renewal”—an issue that may be invisible to Japanese people, but is a major concern for those directly affected.

A Major Earthquake and Emotional Shaking
At the beginning of the broadcast, Pornchai shared his experience of an earthquake that struck Bangkok. Having studied in Japan, he mentioned that the tremor he felt in Thailand was stronger than anything he had experienced before.

Especially since many buildings in Thailand are not built to be earthquake-resistant, he emphasized the importance of emergency preparedness and stockpiling supplies—an experience that symbolized how we must also prepare for “unseen threats.”

This led naturally into the main theme of the episode: the “invisible earthquake” in the everyday lives of foreign caregivers—visa-related anxiety.

“Visa”—A Keyword That Determines One’s Career and Life
Bell has now been in Japan for three years, working at a nursing home in Shiga Prefecture under the Specified Skilled Worker visa.

She speaks Japanese and is a trusted member of the caregiving team. But the biggest worry she currently faces is the renewal of her visa.

“Will I be able to stay in Japan next year?”
“If I don’t pass the caregiving national exam, will I have to return to my country?”

These anxieties are constant companions in her daily work. The Specified Skilled Worker visa is renewed annually. If one passes the national exam, a five-year extension and continued stay as a certified caregiver becomes possible—but reaching that point is a steep climb.

Particularly for foreigners, the difficulty of the Japanese-language exam and the low pass rate (around 30%) pose a formidable barrier—even for those who are otherwise doing well in their jobs.

“I’m Trying My Best, So Why the Anxiety?”—The Gap Between Reality and the System
What stood out was Bell’s honest reflection:

“I can communicate well with care recipients at work, but reading Japanese in the exam is the hardest part.”

Even though she’s valued on-site and has built trust with residents, the system threatens to send her home if she doesn’t pass the exam. How many others must feel the same stress and insecurity?

“This Isn’t Just a Personal Issue”—A Question for Facilities, Government, and the System
Bell’s situation is not unique. Many care facilities want foreign workers to stay long-term.

However, under the current system, failing to pass the national certification within five years means automatic termination of the visa and departure from Japan.

Pornchai proposed a solution:

“Why not create a job category for those who score an ‘80 out of 100’—those who may not be certified but can perform well?”

Even those who don’t pass the exam could still thrive in the field. Japan as a whole must consider how to support and retain these valuable workers.

Not Just Encouragement, But Systems of Support
Saying “hang in there” is very different from actually building a support system for success.

What can workplaces do for people like Bell who genuinely want to stay and work in Japan?

Provide time for study
Offer learning materials
Walk alongside them until they pass the exam
If the system continues to operate under “fail once, and it’s over,” it creates a sense of hopelessness—and inevitably, valuable personnel will leave.

What Japan Needs to Ask Itself About Foreign Care Workers
At the end of the broadcast, I summarized my personal view:

“This is not about being soft. A system that cuts off foreign workers ultimately leads to Japan’s own loss.”

Foreign caregivers are now essential to Japan’s care sector. If they are forced to leave after five years, the time and resources invested in training them are lost.

On the other hand, if we establish a more sustainable system, they can become even greater assets.

Aiming to pass the caregiving national exam is important—but the system should not only support those aiming, but also those continuing. Japan must provide both “paths to pass” and “paths to remain.”

Coming Up Next
In the next live session, we’ll hear more updates from Bell and insights from care workers from other countries.

Stay tuned!

[Reference Video]
“Concerns of Foreign Care Workers: The Anxiety Around Visa Renewal”
https://www.youtube.com/watch?v=lV5fOFFWgjU