【尊严照护｜Dignity Well-Kaigo】生活单元与照护单元｜Living Units and Care Units — Are They the Same?

【尊严照护｜Well-Kaigo】
生活单元与照护单元是同一个概念吗？
——“生活”与“照护”之间那条看不见的连线——

从清晨的隅田川思考“单元”的不同
早上好，我是利久。
今天也在隅田川畔为您带来《Well-Aging Hour》步行电台。
东京的天空没有一丝云，温柔的阳光在河面上轻轻摇曳。
在这宁静的早晨，我脑海中浮现了一个主题：
“生活单元与照护单元，是同一个概念吗？”

在照护现场，“单元”这个词已被习惯性地使用。
但它究竟如何支撑着“人的生活”？
或许，我们需要重新停下来思考这一点。

从集体照护到“生活单元”的转变
2000年，日本启动了介护保险制度，
接着在2003年，“单元型特别养老院”的新制度正式诞生。
在那之前，护理机构往往是30人、40人共用一个楼层，
大家同时用餐、同时活动——这就是所谓的“集体照护”。

这种方式确实高效，
但个人的生活节奏与情感却难以被尊重。
老人被当作“众人中的一个”，
而非“一个有故事的个体”。

“单元照护”的诞生，正是为这种状况打开了一扇窗。
它提出：应当重视每个人独特的生活方式。
“照护单元”不应是庞大的集体，而应是小规模的“生活共同体”。
这种理念，正是“生活单元”概念的起点。

像家人一样生活的“10人单元”
在单元型设施中，基本以10人左右为一个单元。
日常的饮食、沐浴、排泄等生活行为，都在这个小群体中进行。
每个人都有自己的单间，那便是“一人的生活单元”。

以用餐为例，
不再是50人同时接受配餐车的统一送餐，
而是每个单元在小餐桌上自由安排。
有人早上7点起床用餐，也有人7点半慢慢坐下。
这种尊重“生活节奏”的做法，正是单元照护的精髓所在。

当“生活”与“照护”相互重叠
生活单元代表“生活”，
照护单元代表“支持”。
当两者重叠时，才孕育出真正有尊严的照护。

比如沐浴。
虽然10人共用一个浴室，
但入浴的时间、顺序、姿势、水温、介助方式却各不相同。
排泄也是如此。有人房间内设有厕所，有人则使用共用卫生间。
关键在于——要以“每个人的生活单元”为基准，去调整“照护单元”。

与其在大空间中进行统一的支援，
不如以10人为一组的小单元进行，
这样照护员更容易记住每位长者的名字与状态，
交流与观察也能更深入。
这正是“个别照护”的基础。

建筑设计与照护品质的关系
令人深思的是，建筑设计本身就影响着照护的品质。
在生活单元与照护单元未能协调一致的机构中，
照护往往变成“集体处理式”的作业。
相反，若结构上单元相对独立、共享空间布局温馨家庭化，
个别照护就会自然而然地实现。

这不仅仅是建筑问题，
空间的设计，其实是在具体化“照护的哲学”，
是一种“无形的教育”。

向中国的传递与新时代的到来
近来，我有更多机会向中国的照护同行介绍“生活单元与照护单元”的理念。
建筑结构、餐饮提供方式、厨房布局、员工配置……
这些要素若能作为一个生态系统重新构建，
将成为未来照护设计的基础。

仅凭照片或图纸是无法真正传达的。
必须讲清楚：“为什么要这样设计？”、“它是为了谁的生活而存在？”
唯有如此，照护才能真正走进人心。

随着AI与机器人逐渐进入照护现场，
生活单元与照护单元的关系，也将更加灵活地被重构。
但不变的是——“以每一位高龄者的生活”为中心。
这是永远的核心。

终末期的“独处时光”与尊严
这种思考最终延伸至“临终照护”。
在人生的最后阶段，越来越多的人在“个人生活单元”——
也就是单间——中度过。
在安静中调整呼吸，
以自己的方式迎接最后的时光。
支撑这段旅程的，正是单元照护的理念。

再一次，凝视“生活”的本质
我们常常在谈“照护”时，
容易站在“提供者”的角度。
但事实上，照护原本就是“生活中的行为”，
是“活着本身”。

“生活单元”与“照护单元”，
并非对立，而是相辅相成的两轮。
正因为如此，从建筑结构、照护员配置到日常互动，
都必须以“生活”为中心进行设计。

从今天起，从此刻起
希望今天的主题能让您重新意识到自己的“生活单元”——
与家人共处的时光、独处的片刻、与社区的连接。
也希望从业者们再次思考：
什么是真正“支撑生活的照护”？

当“生活单元”与“照护单元”互相共鸣时，
那正是尊严照护＝Well-Kaigo的核心所在。

如有问题，欢迎通过本网站的“联系我们”栏目留言。

【Dignity Well-Kaigo】
Are Living Units and Care Units the Same?
— The Invisible Line Between “Living” and “Care” —

Thinking About “Units” Along the Morning Sumida River
Good morning, this is Rikyu.
Once again, I’m speaking to you from the banks of the Sumida River for the Well-Aging Hour Walking Radio.
The Tokyo sky is clear, and gentle light shimmers across the surface of the water.
On this quiet morning, a question came to mind:
“Are living units and care units really the same?”

In care settings, the word “unit” has become so commonplace.
Yet we rarely stop to ask how it truly supports the lives of older adults.
Today, I’d like to pause and reflect on that once more.

From Group Care to “Living Units”
Japan’s long-term care insurance system began in 2000,
and in 2003, a new form of facility — the Unit-Type Special Nursing Home for the Elderly — was institutionalized.
Until then, most facilities housed 30 or 40 people on a single floor,
everyone eating and living on the same schedule — what we called group care.

That approach was efficient,
but it often ignored each person’s rhythm and feelings.
Instead of “care for someone,” residents were treated as “one of the group.”

The birth of unit care opened a new path.
It said: Let’s value each person’s way of living.
Let’s shift the “unit of care” from large-scale efficiency to small-scale living groups.
That idea was the origin of the concept of the living unit.

Living Like a Family: The 10-Person Unit
In a unit-type facility, around ten residents form a unit.
Daily activities such as meals, bathing, and toileting are shared within this small group.
Each resident has a private room — this is their personal living unit.

Take meals, for example.
Rather than 50 people eating at once from a food cart,
each unit has its own small tables, allowing differences in time and pace.
Some may get up at 7 a.m., others at 7:30.
Respecting each individual’s “life rhythm” — that is the essence of unit care.

Where “Living” and “Care” Overlap
A living unit represents daily life,
while a care unit represents the system of support.
Where these two overlap, dignity in care truly begins.

Consider bathing:
Ten people may share one bathroom,
but the time, order, position, water temperature, and assistance style all differ.
The same applies to toileting — some have private toilets, others share.
The key perspective is to adjust the care unit to match each person’s living unit.

When care is delivered in smaller 10-person units rather than in large group settings,
staff can remember each resident’s face and name, deepen communication, and observe more attentively.
This is the foundation of individualized care.

Architecture and the Quality of Care
Interestingly, architectural design directly affects the quality of care.
When living and care units are poorly aligned, facilities tend toward “mass-processing” care.
But when units are structurally independent and shared spaces are arranged like a home,
individualized care naturally flourishes.

This is not merely about architecture —
it’s about how spatial design gives tangible form to the philosophy of care.
It is, in a sense, a form of “invisible education.”

Sharing the Concept with China and Entering a New Era
Recently, I have had more opportunities to share the concept of “living and care units” with colleagues in China.
The layout of buildings, meal delivery systems, kitchen placement, and staffing patterns —
these elements, when reorganized as an ecosystem, can become the foundation of future care design.

Photographs and floor plans alone cannot convey the essence.
We must explain why the design was created this way and whose life it serves.
Only then can care be truly heartfelt.

As AI and robotics enter care settings,
the relationship between living and care units will be restructured with greater flexibility.
Even so, the central principle remains unchanged:
Each person’s life must stay at the heart of care.

The Final Stage of Life and the Meaning of Dignity
This perspective extends naturally to end-of-life care.
In recent years, more people have spent their final days within their personal living unit — their own private room.
They breathe quietly and pass peacefully in their own way.
It is precisely to support these final moments that the philosophy of unit care exists.

Looking Again at the Essence of “Living”
When we speak of care, we often stand on the side of the provider.
But in truth, care is not separate from life — it is life itself.

“Living units” and “care units” are not opposing ideas.
They are two interdependent wheels that move life forward.
That is why architectural design, staffing, and daily interactions must all be built around life itself.

From Here, From Now
Through today’s theme, I hope you’ll reflect on your own unit of living —
time with family, moments alone, and your connections with community.
And for those working in care, I encourage you to ask again:
What does it mean to support life through care?

Where living units and care units harmonize,
there lies the true essence of Dignity Well-Kaigo.

If you have any questions, please feel free to contact us through the “Contact” page on this website.

【การดูแลที่มีศักดิ์ศรี Well-Kaigo】
หน่วยการดำรงชีวิตกับหน่วยการดูแล – เหมือนกันหรือไม่?
— เส้นบาง ๆ ที่เชื่อมระหว่าง “การใช้ชีวิต” กับ “การดูแล” —

คิดทบทวนเรื่อง “หน่วย” ริมแม่น้ำสุมิดะในยามเช้า
สวัสดีตอนเช้า ผม ริคิว ครับ
เช้าวันนี้ผมกำลังออกอากาศรายการ Well-Aging Hour ขณะเดินริมแม่น้ำสุมิดะเช่นเคย
ท้องฟ้าโตเกียวปลอดโปร่ง แสงอ่อน ๆ สะท้อนบนผิวน้ำอย่างสงบงาม
เช้านี้มีคำถามหนึ่งผุดขึ้นมาในใจว่า
“หน่วยการดำรงชีวิต กับ หน่วยการดูแล คือสิ่งเดียวกันหรือไม่ ?”

ในวงการดูแล คำว่า “หน่วย” ถูกใช้จนชินปาก
แต่แท้จริงแล้ว มันช่วยพยุง “ชีวิตของผู้สูงอายุ” อย่างไร?
ผมอยากชวนทุกคนหยุดคิดและมองกลับอีกครั้ง

จากการดูแลแบบรวมหมู่ สู่ “หน่วยการดำรงชีวิต”
ญี่ปุ่นเริ่มใช้ระบบประกันการดูแลในปี 2000
และในปี 2003 ได้จัดตั้งรูปแบบใหม่ คือ บ้านพักผู้สูงอายุแบบยูนิต (Unit-Type)
ก่อนหน้านั้น สถานดูแลส่วนใหญ่จะมี 30–40 คนอยู่รวมกันในชั้นเดียว
กินข้าว ทำกิจกรรม เวลาเดียวกัน นี่คือ “การดูแลแบบรวมหมู่”

แม้จะมีประสิทธิภาพ แต่กลับละเลยจังหวะชีวิตและอารมณ์ของแต่ละคน
ผู้สูงอายุถูกมองเป็น “หนึ่งในฝูงชน” มากกว่า “ปัจเจกบุคคลที่มีเรื่องราวชีวิต”

แนวคิด ยูนิตแคร์ ได้เปิดประตูบานใหม่
เราควรให้ความสำคัญกับวิถีชีวิตเฉพาะของแต่ละคน
เปลี่ยน “หน่วยการดูแล” จากการรวมหมู่ขนาดใหญ่ เป็น “กลุ่มการใช้ชีวิตขนาดเล็ก”
นี่แหละคือจุดเริ่มต้นของแนวคิด “หน่วยการดำรงชีวิต”

การอยู่ร่วมกันแบบครอบครัว ใน “ยูนิต 10 คน”
ในสถานดูแลแบบยูนิต มักแบ่งผู้สูงอายุ ประมาณ 10 คน ต่อหนึ่งหน่วย
กิจวัตรประจำวัน เช่น การกิน อาบน้ำ ขับถ่าย จะเกิดขึ้นในกลุ่มเล็ก ๆ นี้
แต่ละคนมีห้องส่วนตัว ซึ่งถือเป็น “หน่วยการดำรงชีวิตส่วนบุคคล”

ตัวอย่างเช่น การรับประทานอาหาร
ไม่จำเป็นต้องมี 50 คนกินพร้อมกันจากรถเข็นอาหารเหมือนเดิม
แต่ละยูนิตจะมีโต๊ะเล็ก ๆ หลายตัว สามารถปรับเวลาได้ตามแต่ละคน
บางคนตื่น 7 โมง บางคน 7 โมงครึ่ง ค่อย ๆ มานั่งโต๊ะ
การเคารพ “จังหวะชีวิต” ของแต่ละคน คือหัวใจของ ยูนิตแคร์

จุดที่ “การใช้ชีวิต” และ “การดูแล” ทับซ้อนกัน
หน่วยการดำรงชีวิต หมายถึง การใช้ชีวิตประจำวัน
ส่วน หน่วยการดูแล หมายถึง ระบบการสนับสนุน
เมื่อทั้งสองสิ่งซ้อนทับกัน การดูแลที่มีศักดิ์ศรีจึงเกิดขึ้นจริง

เช่น การอาบน้ำ
แม้ 10 คนจะใช้ห้องน้ำเดียวกัน แต่เวลาที่เข้า ลำดับ อุณหภูมิน้ำ และวิธีช่วยเหลือ ต่างกันหมด
การขับถ่ายก็เช่นกัน บางคนมีห้องน้ำในตัว บางคนใช้ห้องน้ำรวม
สิ่งสำคัญคือ “ปรับหน่วยการดูแล ให้เหมาะกับหน่วยการดำรงชีวิตของแต่ละคน”

เมื่อจัดการในหน่วยเล็ก ๆ ราว 10 คน แทนการดูแลในพื้นที่ใหญ่
เจ้าหน้าที่จะจดจำใบหน้าและชื่อได้ง่าย การสื่อสารและการสังเกตจะลึกซึ้งยิ่งขึ้น
นี่คือรากฐานของ “การดูแลรายบุคคล”

การออกแบบอาคารกับคุณภาพการดูแล
สิ่งที่น่าสนใจคือ การออกแบบอาคารส่งผลโดยตรงต่อคุณภาพการดูแล
หากหน่วยการดำรงชีวิตและการดูแลไม่สอดคล้องกัน
การดูแลมักกลายเป็นแบบ “กระบวนการรวมหมู่”
แต่หากยูนิตถูกออกแบบให้แยกอิสระ มีพื้นที่ส่วนกลางอบอุ่นเหมือนบ้าน
การดูแลรายบุคคลจะเกิดขึ้นโดยธรรมชาติ

นี่ไม่ใช่เพียงเรื่องสถาปัตยกรรม
แต่เป็นการทำให้ “ปรัชญาการดูแล” เป็นรูปธรรม
เป็น “การศึกษาอย่างเงียบ ๆ” ผ่านพื้นที่นั่นเอง

ถ่ายทอดแนวคิดนี้สู่จีน และก้าวสู่ยุคใหม่
ระยะหลัง ผมมีโอกาสมากขึ้นในการอธิบายแนวคิด “หน่วยการดำรงชีวิตและการดูแล” ให้เพื่อนร่วมงานชาวจีน
ไม่ว่าจะเป็นโครงสร้างอาคาร วิธีให้บริการอาหาร ตำแหน่งครัว หรือการจัดเจ้าหน้าที่
เมื่อองค์ประกอบเหล่านี้ถูกออกแบบเป็น “ระบบนิเวศ” ใหม่
จะกลายเป็นรากฐานของการออกแบบการดูแลในอนาคต

เพียงภาพถ่ายหรือแปลน ไม่อาจสื่อได้ทั้งหมด
ต้องอธิบายให้ชัดว่า “ทำไมถึงออกแบบเช่นนี้ เพื่อชีวิตของใคร”
จึงจะเกิดการดูแลที่เข้าถึงหัวใจได้จริง

เมื่อ AI และหุ่นยนต์เริ่มเข้ามาในสถานดูแล
ความสัมพันธ์ระหว่าง หน่วยการดำรงชีวิต กับ หน่วยการดูแล จะยิ่งยืดหยุ่นมากขึ้น
แต่สิ่งที่ไม่เปลี่ยนคือ “การยึดชีวิตของแต่ละคนเป็นศูนย์กลาง”

ช่วงสุดท้ายของชีวิต และความหมายของศักดิ์ศรี
แนวคิดนี้เชื่อมโยงถึง “การดูแลช่วงสุดท้ายของชีวิต”
ผู้สูงอายุจำนวนมากเลือกใช้เวลาสุดท้ายในห้องส่วนตัว หรือ “หน่วยการดำรงชีวิตส่วนบุคคล”
หายใจอย่างสงบ จากไปอย่างเป็นตัวของตัวเอง
แนวคิดของ ยูนิตแคร์ จึงมีไว้เพื่อโอบอุ้มช่วงเวลาอันมีค่านี้

มองกลับไปที่แก่นของ “การใช้ชีวิต”
เมื่อเราพูดถึงการดูแล มักมองจากมุมของผู้ให้บริการ
แต่แท้จริง การดูแล ไม่ใช่สิ่งแยกจากชีวิต — มันคือ “การมีชีวิตอยู่” เอง

“หน่วยการดำรงชีวิต” และ “หน่วยการดูแล” ไม่ใช่สิ่งตรงข้าม
แต่มันคือ สองล้อที่หมุนไปด้วยกันอย่างสมดุล
ดังนั้น ตั้งแต่การออกแบบอาคาร การจัดเจ้าหน้าที่ ไปจนถึงการสื่อสารประจำวัน
ทั้งหมดควรถูกออกแบบโดยมี “ชีวิต” เป็นศูนย์กลาง

เริ่มต้นจากตรงนี้ และ จากตอนนี้
ผมหวังว่าหัวข้อวันนี้จะทำให้คุณได้ย้อนมอง “หน่วยชีวิตของตนเอง” อีกครั้ง
ไม่ว่าจะเป็นเวลาร่วมกับครอบครัว ช่วงเวลาอยู่คนเดียว หรือความสัมพันธ์กับชุมชน
และสำหรับผู้ทำงานด้านการดูแล อยากให้ถามตัวเองอีกครั้งว่า
“อะไรคือการดูแลที่แท้จริง ซึ่งช่วยพยุงชีวิตของผู้คนได้?”

เมื่อหน่วยการดำรงชีวิตและหน่วยการดูแลสอดประสานกัน
นั่นแหละคือแก่นแท้ของ การดูแลที่มีศักดิ์ศรี ＝ Well-Kaigo

หากมีคำถามหรือข้อสงสัย สามารถติดต่อเราได้ทางหน้า “ติดต่อเรา” บนเว็บไซต์นี้

【尊厳Well-Kaigo】
生活単位と介護単位は同じか？
――「暮らし」と「介護」が結見えない線――

朝の隅田川から考える「単位」のちがい
おはようございます。利久です。
今朝も隅田川のほとりから「ウエルエイジング・アワー」ウォーキングラジオをお届けします。
東京の空には雲ひとつなく、穏やかな光が川面に揺れています。
そんな静かな朝にふと浮かんだテーマが、「生活単位と介護単位は同じなのか？」という問いでした。

介護現場では、いつの間にか「単位」という言葉が当たり前に使われています。
けれど、それが「人の生活」をどう支えているのか、もう一度立ち止まって考えてみたいのです。

集団介護から「生活単位」への転換
2000年に介護保険制度が始まり、続く2003年には「ユニット型特別養護老人ホーム」という新しい形が制度化されました。
それまでの介護施設は、30人、40人がワンフロアで食事をし、同じ時間に同じ行動を取る――いわば「集団介護」でした。

確かに効率は良いのですが、個人の生活リズムや感情が尊重されにくい。
「誰かのための介護」ではなく「みんなの中のひとり」として扱われる――そんな風潮が生まれていたのです。

ユニットケアの誕生は、そこに風穴を開けました。
一人ひとりの暮らし方を大切にしよう。
「介護の単位」を大きな集団ではなく、小さな“生活のまとまり”に置き換えよう。
その発想が「生活単位」の原点だったのです。

家族のように暮らす「10人のユニット」
ユニット型施設では、基本的に10人前後を1単位として構成します。
食事、入浴、排泄といった日常行為を、この小さなグループで支える。
そして各人には個室があり、そこが“1人の生活単位”になります。

たとえば食事の場面。
50人が一斉に配膳車で運ばれた食事を取るのではなく、ユニットごとに小さなテーブルで、時間も人も少しずつ違っていい。
朝7時に起きてくる人もいれば、7時半にゆっくりと座る人もいる。
それぞれの「生活のリズム」を尊重する――それがユニットケアの真髄です。

「生活」と「介護」が重なるところ
生活単位は“暮らし”を、介護単位は“支援”を意味します。
両者が重なるところにこそ、尊厳のある介護が生まれます。

例えば入浴。
10人で1つの浴室を共有しながらも、入る順番や時間、姿勢、湯温、介助の仕方はすべて違います。
排泄も同じです。個室にトイレがある人もいれば、共用トイレを使う人もいる。
重要なのは、「個々の生活単位に合わせて介護単位を調整する」という視点です。

大きな空間で一斉に支援するよりも、10人規模のユニットで行えば、介護職員も顔と名前を一致させやすく、会話や観察が深まります。
これが“個別介護”の基盤になります。

建物の設計と介護の質
興味深いのは、建物の設計がそのまま介護の質に影響するという点です。
生活単位と介護単位がうまく一致していない施設では、どうしても「集団処理型」のケアになりやすい。
一方、構造的にユニットが独立し、共用スペースが家庭的に配置されていると、自然と個別ケアが行われやすくなります。

これは単なる建築の話ではありません。
空間設計が「介護の哲学」を形にする――まさに“見えない教育”の場なのです。

中国への伝達、そして新たな時代へ
私は最近、この「生活単位と介護単位」という考え方を、中国の介護関係者に伝える機会が増えています。
建物の構造、食事提供の方法、厨房の位置、スタッフ配置……。
こうした要素をエコシステムとして再構築することが、これからの照护（介護）設計の基盤になると感じています。

単に写真や図面を見せるだけでは伝わらない。
「なぜこの形にしたのか」「誰の生活に合わせたのか」を語らなければ、心の通った介護にはなりません。

AIやロボットが現場に入るこれからの時代、
生活単位と介護単位の関係は、さらに柔軟に再構築されるでしょう。
それでも大切なのは、“一人ひとりの暮らし”を中心に据えること。
それが変わることはありません。

終末期の「一人の時間」と尊厳
この考え方は、やがて「看取り介護」にもつながります。
人生の最終段階をどう過ごすか――それは、個室という“1人の生活単位”の中で完結することが多くなりました。
静かに息を整え、自分らしく最期を迎える。
その時間を支えるためにこそ、ユニット型ケアの思想があるのです。

もう一度、「暮らし」を見つめ直す
私たちは介護という言葉を使うと、どうしても「支援する側」の視点に立ちがちです。
けれど本来、介護は“暮らしの中にある行為”であり、“生きること”そのものです。

「生活単位」と「介護単位」――
この二つの言葉は、実は別のものではなく、互いに補い合う両輪なのです。
だからこそ、建物の構造、介護職員の配置、そして日々の関わり方まで、すべてが“生活”に基づいて設計されなければなりません。

これから、ここから
今日のテーマを通して、皆さん自身の暮らしの単位――
家族との時間、一人の時間、地域とのつながり――を少し意識してみてください。
そして、介護の現場で働く方々には、もう一度「生活を支える介護とは何か」を問い直してほしいと思います。

「生活単位と介護単位」、
この二つが響き合うところに、尊厳の介護＝Well-Kaigoの本質があるのです。

ご質問は本サイトの「お問い合わせ欄」からお気軽にお寄せください。