【尊严照护｜Dignity Well-Kaigo】身体与笑容 ｜Body and Smile

【尊严照护Well-Kaigo】身体与笑容
―― 当身体被调和时，笑容也会绽放 ――

映照在清晨隅田川上的笑容节奏
早上好，我是利久。
今天也从“优龄时光（Well-Aging Hour）”晨间步行广播开始。
东京隅田川上空飘着淡淡的云，柔和的晨光映照在水面上。
周日的早晨，公园里传来孩子们的笑声，整个社会似乎都在微微微笑。

望着这样的风景，今天的主题是“身体与笑容”。
人的心、身体与表情，是如何彼此相连的呢？
我想重新思考这份联系的意义。

“被身体记住的笑容”——大脑与表情肌的关系
最近，我重读了中野珠实女士所著的《被脸附身的大脑》（讲谈社现代新书）。
书中让我印象最深的是“身体记忆”与“表情”之间的关系。
大脑会牢牢记住面部表情肌的运动，而这种运动深深影响着人的情绪状态与幸福感。

也就是说，创造笑容，就是唤动心灵。
而当心灵被唤动，身体也会自然地被调和。
人的大脑、心与身体，看似分离，其实是一体的生命系统。

当表情肌在动，大脑也在微笑
据说人类的面部大约有48条表情肌。
它们协调运作时，才能创造出“笑容”这一最具人性的表情。
然而，当身体疼痛、无法入睡、或行动不便时，笑容就会自然减少，
神经传导也会受到影响。

因此，调理身体，就是找回笑容的第一步。
血压、脉搏、呼吸、睡眠、饮食、营养……
一旦这些平衡被打破，心的节奏也会紊乱，笑容便会消失。
这正是为什么在照护与护理现场，“先调整身体”被视为基本原则的原因。

呼吸与睡眠——通往“调和照护”的视角
我本人最近特别重视“呼吸”和“睡眠”。
深呼吸能让大脑平静，安稳的睡眠会改变翌日的表情。
而调整生活环境（Living Environment）中的香气、温度与照明，
也是提升呼吸与睡眠质量不可或缺的一环。

在照护中，我们不应将这些区分为“身体照护”和“认知症照护”，
而应以整体性的“尊严照护”来理解。
当身体被调和，心会被触动；
当心被触动，笑容就会浮现。
能够持续拥有笑容的生活，正是优龄生活（Well-Aging）的本质所在。

国际社会关注的“笑容力量”
最近的新闻中，我也强烈感受到笑容所带来的影响力。
新任首相高市早苗女士在外交场合的表情，被多家媒体广泛报道。
在与各国领导人的会谈中，先传达的不是言语，而是表情。
正因为有笑容，国家与国家之间也能产生温暖的信任。

无论是政治世界，还是照护现场，都是如此。
笑容是一种“非语言的沟通”，是一种建立信任的力量。
即使语言不同，笑容也是能让心相通的“共同语言”。

将“尊严照护”传播至世界
目前，我正在为中国、泰国、马来西亚制作“尊严认知症照护课程”。
先以日语编写，再翻译成中文，接着推出英文版。
作为多语言博客，我们也已开始以日、中、英、泰四种语言发布内容。

这项工作的核心理念是：不要只在日本谈论照护，而要以国际视野来理解它。
尊严照护＝Well-Kaigo（尊严照护），要从亚洲走向世界。
而其核心，是“笑容”这一共同价值。
日语的“笑颜”、英语的“Smile”、中文的“微笑”——
无论哪个国家的人，都能本能地理解这种表情的意义。

调整身体，觉察笑容的日常
在清晨的步行中，偶尔能听到鸟鸣。
那些平时容易忽略的声音，当你用心聆听时，会变得格外鲜明。
笑容也是如此。
当我们有意识地关注笑容时，就能发现它在自己心中的价值。

早晨醒来，对家人、同事，或街上擦肩而过的人——
即使不说话，也能用笑容相连。
那一瞬间，不仅温暖了对方的心，也让自己的心情变得轻盈。
我想，这就是“尊严生活”的开始。

让今天也被笑容调和
即使需要照护，也要活得像自己。
支撑这种姿态的，是笑容、健康的身体，以及尊严。
我们每个人都拥有创造笑容的力量。
只要有意识地去感受、去实践，
就能在日常生活中逐渐找回那份温柔。
这正是优龄生活（Well-Aging）所追求的生活方式。

愿你今天也能微笑度过美好的一天。

如有疑问，请通过本网站的“联系我们”栏目随时留言。

【Dignity Well-Kaigo】Body and Smile
―― When the body is balanced, the smile is born ――

The rhythm of smiles reflected on the morning Sumida River
Good morning, this is Rikyu.
Today’s Well-Aging Hour walking radio begins once again.
Over the Sumida River in Tokyo, light clouds drift gently under a soft morning sky.
The reflection on the water is calm and beautiful.
It’s Sunday morning — children’s laughter fills the park, and the whole city seems to be smiling a little.

While watching this peaceful scene, today’s theme is “Body and Smile.”
How are the mind, body, and facial expression connected within us?
I’d like to take a moment to look again at this deep relationship.

“The body remembers the smile” — The link between the brain and facial muscles
Recently, I’ve been rereading The Brain Obsessed with the Face by Tamami Nakano.
One part that impressed me most is the discussion on the relationship between “body memory” and “facial expression.”
Our brain remembers the movement of our facial muscles, and that movement is closely related to our emotions and sense of happiness.

In other words, creating a smile is an act of moving the heart.
And when the heart moves, the body naturally follows.
The brain, mind, and body are not separate — they are an integrated living system.

When facial muscles move, the brain smiles too
It is said that the human face has about forty-eight facial muscles.
When they work together in harmony, we create what we call a “smile.”
However, when our body feels pain, when we cannot sleep, or when movement becomes difficult, smiles naturally fade — and neural communication in the brain is also affected.

That is why adjusting and caring for the body is the first step toward regaining the smile.
Blood pressure, pulse, breathing, sleep, nutrition — all are connected.
When the balance among these is lost, the rhythm of the heart is disturbed, and smiles begin to disappear.
This is why, in nursing and caregiving, “maintaining the body’s condition first” is considered essential.

Breathing and sleeping — A perspective for “restorative care”
Lately, I have become especially mindful of breathing and sleep.
Deep breathing calms the brain, and restful sleep changes the face we see in the morning.
Adjusting the living environment — its scent, temperature, and lighting — is also crucial for improving the quality of both breathing and sleep.

In caregiving, these should not be separated into “physical care” and “dementia care.”
They should be understood together as one integrated form of “Dignity Care.”
When the body is balanced, the heart is moved;
when the heart moves, smiles appear.
A life filled with smiles — that continuity itself is the essence of Well-Aging.

The power of smiles in the international stage
Even recent news reminds us of how powerful a smile can be.
Prime Minister Sanae Takaichi’s expressions during her diplomatic meetings have been widely featured in the media.
Before any words are spoken, expressions are conveyed —
and it is the smile that builds a warm sense of trust between nations.

Whether in the political world or the caregiving field, the principle is the same.
A smile is a form of non-verbal communication and a bridge of trust.
Even when words fail, smiles become a universal language that connects hearts.

Bringing “Dignity Well-Kaigo” to the world
At present, I am developing the Dignity Dementia Care Course for China, Thailand, and Malaysia.
The lectures are first written in Japanese, then translated into Chinese, and later developed into an English version.
As part of our multilingual blog project, we have also begun publishing in Japanese, Chinese, English, and Thai.

Behind this effort lies one belief: Care should not be discussed only within Japan, but within a global context.
Well-Kaigo, or Dignity Care, should reach the world from Asia.
At the heart of this philosophy lies one shared value — the smile.
In Japanese it is Egao, in English Smile, in Chinese Weixiao.
No matter the country, everyone instinctively understands its meaning.

A daily life where body and smile are in harmony
During my morning walks, I sometimes hear the chirping of birds.
Sounds that usually pass unnoticed become vivid when I listen carefully.
Smiles are much the same.
When we consciously turn our attention to them, we rediscover their value within ourselves.

When you wake up in the morning — to your family, your colleagues, or even a stranger you pass on the street —
you don’t need to speak.
A smile is enough to connect.
That single moment can warm another person’s heart and lighten your own.
That, I believe, is where a “dignified life” truly begins.

Let today be harmonized by your smile
Even when care becomes necessary, we can still live in our own way.
What sustains that way of life is the smile, a healthy body, and above all, dignity.
Each of us has the power to create a smile.
By consciously nurturing that power in our daily lives,
we can gently reclaim the balance between body and heart.
This, indeed, is the path that Well-Aging seeks.

May your day be brightened with a smile.

If you have any questions, please feel free to contact us through the inquiry form on this website.

【การดูแลที่มีศักดิ์ศรี Well-Kaigo】ร่างกายและรอยยิ้ม
―― เมื่อร่างกายสมดุล รอยยิ้มก็จะเกิดขึ้น ――

จังหวะแห่งรอยยิ้มที่สะท้อนอยู่บนแม่น้ำสุมิดะในยามเช้า
สวัสดีตอนเช้าครับ ผมคือริคิว
วันนี้เรามาเริ่ม “Well-Aging Hour” รายการเดินเช้าอีกครั้ง
ท้องฟ้าเหนือแม่น้ำสุมิดะในโตเกียวมีเมฆบาง ๆ ลอยผ่าน แสงอาทิตย์อ่อน ๆ สะท้อนบนผิวน้ำอย่างสงบและงดงาม
เช้าวันอาทิตย์ เด็ก ๆ เล่นในสวน เสียงหัวเราะของพวกเขาเต็มไปด้วยชีวิตชีวา เหมือนทั้งสังคมกำลังยิ้มให้กัน

ในบรรยากาศที่อบอุ่นเช่นนี้ หัวข้อของวันนี้คือ “ร่างกายและรอยยิ้ม”
หัวใจ ร่างกาย และสีหน้าของมนุษย์มีความสัมพันธ์กันอย่างไร?
ผมอยากชวนทุกคนมามองลึกถึงความเชื่อมโยงนี้อีกครั้ง

“ร่างกายที่จดจำรอยยิ้มได้” — ความสัมพันธ์ระหว่างสมองและกล้ามเนื้อใบหน้า
เมื่อไม่นานมานี้ ผมได้อ่านหนังสือชื่อ สมองที่หลงใหลในใบหน้า เขียนโดยคุณทามามิ นากาโนะ
สิ่งที่ประทับใจที่สุดคือแนวคิดเรื่อง “ความทรงจำของร่างกาย” และ “สีหน้า”
สมองของเราสามารถจดจำการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อใบหน้าได้อย่างละเอียด และการเคลื่อนไหวนั้นมีผลโดยตรงต่ออารมณ์และความสุขของเรา

กล่าวได้ว่า การสร้างรอยยิ้ม คือการปลุกหัวใจให้เคลื่อนไหว
และเมื่อหัวใจเคลื่อนไหว ร่างกายก็จะปรับสมดุลตาม
สมอง หัวใจ และร่างกายของมนุษย์นั้น แม้จะดูแยกจากกัน แต่แท้จริงแล้วคือระบบชีวิตเดียวกัน

เมื่อกล้ามเนื้อใบหน้าเคลื่อนไหว สมองก็ยิ้มตาม
บนใบหน้ามนุษย์มีเส้นกล้ามเนื้อประมาณ 48 เส้น
เมื่อทำงานประสานกัน เราจึงสามารถสร้างสิ่งที่เรียกว่า “รอยยิ้ม” ได้
แต่หากร่างกายเจ็บปวด หลับไม่สนิท หรือเคลื่อนไหวลำบาก รอยยิ้มจะค่อย ๆ หายไป และระบบสื่อสารของสมองก็จะได้รับผลกระทบ

ดังนั้น การดูแลและปรับสมดุลร่างกาย คือก้าวแรกของการคืนรอยยิ้ม
ความดันโลหิต การเต้นของหัวใจ การหายใจ การนอน อาหาร และโภชนาการ
ทั้งหมดนี้สัมพันธ์กันอย่างลึกซึ้ง
เมื่อสมดุลเหล่านี้เสียไป จังหวะของหัวใจก็จะสั่นคลอน และรอยยิ้มก็จะเลือนหาย
นี่คือเหตุผลที่ว่า ในการดูแลผู้สูงอายุ “เริ่มต้นจากการดูแลร่างกาย” จึงเป็นหลักสำคัญเสมอ

การหายใจและการนอนหลับ — มุมมองของ “การดูแลที่สมดุล”
ช่วงหลังมานี้ ผมให้ความสำคัญกับ การหายใจ และ การนอนหลับ เป็นพิเศษ
การหายใจลึกช่วยให้สมองสงบ การนอนหลับที่ดีช่วยให้ใบหน้าในเช้าวันถัดไปสดใสขึ้น
การจัดสภาพแวดล้อมการอยู่อาศัย เช่น กลิ่น อุณหภูมิ และแสงสว่าง ก็มีผลต่อคุณภาพของการหายใจและการนอน

ในด้านการดูแล เราไม่ควรแยกสิ่งเหล่านี้ออกจากกันว่าเป็น “การดูแลร่างกาย” หรือ “การดูแลผู้มีภาวะสมองเสื่อม”
แต่ควรมองว่าเป็น การดูแลแบบองค์รวมที่มีศักดิ์ศรี (การดูแลที่มีศักดิ์ศรี Well-Kaigo)
เมื่อร่างกายสมดุล หัวใจก็จะเคลื่อนไหว
เมื่อหัวใจเคลื่อนไหว รอยยิ้มก็จะเกิดขึ้น
ชีวิตที่เต็มไปด้วยรอยยิ้มต่อเนื่อง คือแก่นแท้ของ Well-Aging

พลังของรอยยิ้มบนเวทีนานาชาติ
แม้แต่ในข่าวสารช่วงนี้ เราก็เห็นได้ชัดถึงพลังของรอยยิ้ม
นายกรัฐมนตรีซาเอะ ทาคาอิจิ แสดงสีหน้าและรอยยิ้มที่ถูกพูดถึงอย่างกว้างขวางในสื่อ
ก่อนคำพูดใด ๆ สีหน้าคือสิ่งที่ส่งต่อไปถึงผู้คน
รอยยิ้มสร้างสายสัมพันธ์แห่งความไว้วางใจระหว่างประเทศ

ไม่ว่าจะในโลกการเมืองหรือในการดูแลผู้สูงอายุ หลักการก็เหมือนกัน
รอยยิ้มคือการสื่อสารที่ไม่ใช้คำพูด และเป็นพลังแห่งความไว้วางใจ
แม้จะต่างภาษา แต่รอยยิ้มคือภาษาสากลที่เชื่อมโยงหัวใจของมนุษย์ทุกคน

ส่งต่อ “การดูแลที่มีศักดิ์ศรี” สู่ทั่วโลก
ตอนนี้ผมกำลังพัฒนา หลักสูตรการดูแลผู้มีภาวะสมองเสื่อมแบบมีศักดิ์ศรี สำหรับประเทศจีน ไทย และมาเลเซีย
เริ่มจากภาษาญี่ปุ่น แปลเป็นภาษาจีน และต่อยอดเป็นภาษาอังกฤษ
รวมทั้งเผยแพร่บทความในรูปแบบบล็อกหลายภาษา — ญี่ปุ่น จีน อังกฤษ และไทย

แนวคิดเบื้องหลังสิ่งนี้คือ “อย่าจำกัดการพูดถึงการดูแลไว้แค่ในญี่ปุ่น แต่ต้องมองในระดับนานาชาติ”
การดูแลที่มีศักดิ์ศรี＝การดูแลที่มีศักดิ์ศรี Well-Kaigo จะถูกส่งต่อจากเอเชียสู่โลก
และหัวใจของสิ่งนี้คือ “รอยยิ้ม” ที่เป็นคุณค่าร่วมกันของมนุษย์ทุกชาติ
ในภาษาญี่ปุ่นคือ “笑顔 (เอะงะโอะ)” ในภาษาอังกฤษคือ “Smile” และในภาษาจีนคือ “微笑 (เหวยเซี่ยว)”
ไม่ว่าชาติใด ทุกคนต่างเข้าใจภาษาของรอยยิ้มด้วยหัวใจ

ชีวิตประจำวันที่สมดุลระหว่างร่างกายและรอยยิ้ม
ระหว่างการเดินยามเช้า บางครั้งผมได้ยินเสียงนกร้อง
เสียงเหล่านั้นที่มักไม่ทันสังเกต กลับชัดเจนขึ้นเมื่อเราตั้งใจฟัง
รอยยิ้มก็เช่นเดียวกัน
เมื่อเราหันมาใส่ใจ เราจะค้นพบคุณค่าของรอยยิ้มในใจของเราเอง

เมื่อคุณตื่นขึ้นในตอนเช้า — ต่อหน้าครอบครัว เพื่อนร่วมงาน หรือผู้คนที่เดินผ่านบนถนน
แม้ไม่ได้พูดอะไร แต่คุณสามารถเชื่อมโยงกันได้ด้วยรอยยิ้ม
เพียงชั่วขณะนั้นก็อาจทำให้หัวใจของอีกฝ่ายอบอุ่น และหัวใจของคุณเองเบาสบายขึ้น
ผมเชื่อว่านั่นคือจุดเริ่มต้นของ “ชีวิตที่มีศักดิ์ศรี” อย่างแท้จริง

ให้วันนี้เป็นวันที่รอยยิ้มสร้างสมดุล
แม้วันหนึ่งต้องได้รับการดูแล เราก็ยังสามารถใช้ชีวิตในแบบของเราได้
สิ่งที่ค้ำจุนการใช้ชีวิตนั้น คือรอยยิ้ม สุขภาพร่างกาย และศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์
ทุกคนมีพลังในการสร้างรอยยิ้ม
เพียงเราใส่ใจและฝึกฝนในแต่ละวัน
เราจะค่อย ๆ คืนความสมดุลระหว่างร่างกายและหัวใจได้อีกครั้ง
นี่คือหนทางแห่ง Well-Aging ที่ผมเชื่อมั่น

ขอให้วันนี้ของคุณเต็มไปด้วยรอยยิ้มครับ 🌿

หากมีคำถามหรือต้องการสอบถามเพิ่มเติม สามารถติดต่อได้ที่ “แบบฟอร์มสอบถาม” บนเว็บไซต์นี้ครับ。

【尊厳Well-Kaigo】カラダと笑顔
―― 体が整うと、笑顔が生まれる ――

朝の隅田川に映る笑顔のリズム
おはようございます。利久です。
今朝も「ウエルエイジング・アワー」ウォーキングラジオからお届けします。
東京・隅田川の上空には薄い雲が流れ、柔らかな光が川面に反射していました。
日曜日の朝、公園には子どもたちの元気な声が響き、社会全体が少し微笑んでいるように感じます。

そんな風景を眺めながら、今日のテーマは「カラダと笑顔」。
人間の心と体、そして表情はどのように結びついているのか――。
そのつながりを改めて見つめ直してみたいと思います。

「体が記憶する笑顔」――脳と表情筋の関係
最近、私は中野珠実さんの著書『顔に取り憑かれた脳』（講談社現代新書）を読み返しています。
この本の中で特に印象的だったのが、「身体の記憶」と「表情」の関係です。
脳は顔の表情筋の動きをしっかりと記憶しており、その動きが心の状態や幸福感に深く関わっているというのです。

つまり、笑顔をつくることは心を動かすこと。
そして、心が動くと体も整う。
人間の脳・心・体は分離しているようでいて、実はひとつながりの生命システムなのです。

表情筋が動くとき、脳も微笑む
人間の顔には約48の表情筋があるといわれます。
これらが協調して働くことで、私たちは「笑顔」という人間らしい表情をつくります。
しかし、体が痛い・眠れない・動きづらいといった不調があると、自然と笑顔が減り、脳の神経伝達にも影響が出ます。

だからこそ、体を整えることは笑顔を取り戻す第一歩なのです。
血圧や脈拍、呼吸、睡眠、食事、栄養――。
それらのバランスが崩れると、心のリズムも乱れ、笑顔が消えていきます。
介護や看護の現場で「まず体を整える」ことが大切にされる理由は、ここにあります。

呼吸と睡眠――「整える介護」への視点
私自身、最近とても意識しているのが「呼吸」と「睡眠」です。
深い呼吸は脳を落ち着かせ、穏やかな眠りは翌朝の表情を変えます。
香り、温度、照明などの住環境（リビング・エンバイロメント）を整えることも、呼吸と睡眠の質を高めるために欠かせません。

介護においても、これらを「身体介護」と「認知症介護」として分けるのではなく、
一体的な“尊厳の介護”として捉えることが大切だと思います。
体を整えることで心が動き、心が動くことで笑顔が生まれる。
笑顔のある生活が続くことこそが、ウエルエイジングの本質なのです。

国際社会が注目する「笑顔の力」
最近のニュースを見ていても、笑顔の持つ影響力を強く感じます。
新首相の高市早苗氏が外交の場で見せる表情は、多くのメディアで取り上げられています。
相手国のリーダーとの会談では、言葉よりも先に「表情」が伝わる。
笑顔があることで、国と国との間にも温かい信頼関係が生まれます。

政治の世界でも、介護の現場でも同じです。
笑顔は“非言語のコミュニケーション”であり、信頼をつくる力。
言葉が通じなくても、笑顔は心を通わせる“共通言語”なのです。

「尊厳介護」を世界へ
今、私は中国やタイ、マレーシアに向けて「尊厳認知症介護講座」を制作しています。
日本語で作成した講座を中国語に翻訳し、さらに英語版へ展開する予定です。
多言語ブログとしても、日・中・英・タイの四言語で発信を始めました。

この取り組みの背景には、「日本だけで介護を語らない」という想いがあります。
尊厳ある介護＝Well-Kaigo（ウェル介護）を、アジアから世界へ。
その中心にあるのは、「笑顔」という共通の価値です。
日本語で「笑顔」、英語で「Smile」、中国語で「微笑」。
どの国の人も、その表情の意味を本能的に理解しています。

体を整え、笑顔を意識する日常へ
朝のウォーキングの中で、ふと聞こえる鳥の声。
普段は気づかない音も、意識して耳を澄ますと驚くほど鮮やかに響きます。
笑顔も同じです。
意識を向けると、自分の中にある笑顔の価値がはっきり見えてきます。

朝起きて、家族に、職場の仲間に、あるいは街ですれ違う人に――
たとえ言葉を交わさなくても、笑顔でつながることができます。
その一瞬が、相手の心を温め、自分の気持ちも軽くしてくれる。
それが「尊厳ある日常」の始まりだと思います。

今日という一日を、笑顔で整える
介護が必要になっても、自分らしく生きる。
その姿を支えるのが、笑顔であり、体の健康であり、そして尊厳です。
私たちは皆、笑顔をつくる力を持っています。
それを意識し、日々の暮らしに少しずつ取り戻していく――。
それが、ウエルエイジングの目指す生き方です。

今日もどうぞ、笑顔で良い一日をお過ごしください。

ご質問は本サイトの「お問い合わせ欄」からお気軽にお寄せください。